Plaat met weergave van een pantograaf met onderdelen, gegraveerd door Robert Bénard naar ontwerp van Louis-Jacques Goussier. Dit is de derde plaat uit een reeks van 38 platen over tekenkunst van het artikel "Dessein" in de encyclopedie van Diderot en d'Alembert (Receuil des planches, vol. 3), Parijs 1763. Van deze 38 platen is dit de enige die gedrukt is op een dubbel papiervel op liggend formaat. Het papier is in drie gevouwen om dezelfde afmeting te hebben als de andere bladzijden in de encyclopedie. De illustratie linksonder toont de werking van de pantograaf (letterlijk "allesschrijver") als hulpmiddel bij het vergroten of verkleinen van een afbeelding. De pantograaf heeft de vorm van een parallellogram met verstelbare onderdelen. Op de twee armen of uiteindes wordt een tekenmedium bevestigd, bv. een krijt of potlood. De tekenaar volgt de te kopiëren vorm met het medium op één uiteinde en parallel hieraan ontstaat een verkleining of vergroting van de gekopieerde afbeelding door de tweede arm die dezelfde beweging uitvoert op een andere schaal. Door de functie van natekenen of kopiëren wordt het instrument ook een 'tekenaap' genoemd. De pantograaf is uitgevonden door Christoph Scheiner in 1631. In de encyclopedie wordt de werking uitvoerig beschreven (2014.GRO2523.01.III, blz. 5-7). Het artikel vermeldt het gebruik van ebbenhout of lijsterbeshout voor de constructie van de latten. Volgens de encyclopedie perfectioneerde Jacques Canivet de pantograaf. Hij was benoemd als "ingénieur du roi et de l'Académie royale des sciences".

Details

Identification

Linked open data