Sluiten

De gierigaard en de dood

Dit is een Vlaams Topstuk

Vervaardiger

Jan Provoost

Periode en datering

16de eeuw
(circa 1515 - circa 1521)

Deze vier panelen waren oorspronkelijk de luiken van een triptiek. De voor- en achterzijden van de panelen werden vóór 1861 van elkaar gescheiden door ze overlangs door te zagen. Aangenomen wordt dat het middenpaneel verloren is gegaan. De onbekende stichters zijn in het gezelschap van de heiligen Nicolaas en Godelieve, knielend voor een bidbank in openlucht afgebeeld. Achter hen vinden episodes uit de levens van de heiligen plaats. De heilige Godelieve herken je aan haar attribuut: het doek waarmee ze werd gewurgd, is om haar hals geknoopt. De twee achterzijden van de luiken vormen een doorlopende voorstelling. Een geldwisselaar wijst op een regel in een boekhoudkundig register. De Dood legt een aantal penningen neer en wijst naar de tekst die hem wordt voorgehouden door de geldwisselaar, vermoedelijk een schuldbrief. De man in de deuropening met opgeheven vinger is mogelijk de kunstenaar.

TOPSTUK

Jan Provoost was een prominente kunstenaar binnen het Brugse schildergilde. Daarnaast vervulde hij met enige regelmaat de functie van eerste en tweede vinder en was ook tweemaal deken van het ambacht. Het is dan ook niet zo verwonderlijk dat hij Albrecht Dürer tijdens zijn reis door de Nederlanden twee maal ontmoette. Uit Dürers reisverslag weten we dat hij Provoost in 1520 in Antwerpen ontmoette en dat ze in 1521 samen van Antwerpen naar Brugge reisden, waar hij drie dagen bij Provoost verbleef. Bij beide gelegenheden tekende de Duitse kunstenaar de Bruggeling. Eén keer met houtskool en één keer met zilverstift. Dürers "Portret van een man" in krijt (The British Museum, Londen) vertoont grote gelijkenissen met de figuur in de deuropening in het Brugse schilderij, zowel in fysionomie, als in leeftijd van de geportretteerde. Daarom gaan verschillende wetenschappers ervanuit dat dit Jan Provoost moet zijn. Het is ook opvallend dat – hoewel het schilderij een uitgebreide ondertekening heeft – de man in de deuropening niet ondertekend is. Het komt vaker voor dat portretten in 16de-eeuwse schilderijen niet ondertekend werden, hetgeen de hypothese ondersteunt dat het hier om een portret gaat van zeer waarschijnlijk Jan Provoost. Waarom Provoost zichzelf heeft willen portretteren op de luiken, blijft voorlopig nog de vraag.

Details

Onderwerpen
Opschrift
opschrift (rechts onderaan): Icc Jan Lanckart kenne ontfan / hebben van Leunis pape / van hane [hans?] Roedrager in / offre misse [?] .x.Ib [?] wij [?] Daat / zoe est ghes [ghescreven?] ijc wel vernought / ben ic van deze / by my lane kart.
Dimensie
geheel, hoogte: 120 cm
geheel, breedte: 157.5 cm

Identificatie

Huidige locatie
Verzameling
Categorie
Objectnaam
Materialen
Inventarisnummer
0000.GRO0216.I-0218.I

Linked open data

Permalink
IIIF manifest
Copyright
Musea Brugge engageert zich om gegevens als bruikbare open data ter beschikking te stellen. Afbeeldingen van kunstwerken die niet onder auteursrechtbeperkingen vallen, zijn daartoe gepubliceerd onder de Creative Commons Zero licentie. Deze mogen vrij worden gebruikt.

Verwante items

Portret van een schenker met de heilige Nicolaas

Vervaardiger

Jan Provoost

Periode en datering

16de eeuw
(circa 1515 - circa 1521)
Portret van een schenkster met de heilige Godelieve

Vervaardiger

Jan Provoost

Periode en datering

16de eeuw
(circa 1515 - circa 1521)
De gierigaard

Vervaardiger

Jan Provoost

Periode en datering

16de eeuw
(circa 1515 - circa 1521)
De gierigaard en de dood

Vervaardiger

Jan Provoost

Periode en datering

16de eeuw
(circa 1515 - circa 1521)
De dood

Vervaardiger

Jan Provoost

Periode en datering

16de eeuw
(circa 1515 - circa 1521)

Gerelateerde items uit onze collectie